گفتگو با پیشکسوتان کادر درمان(24) مریم السادات بحرینی کارشناس تغذیه:

جایگاه رشته تغذیه دربین کادر درمان ، نیازمند شناخت بیشتر است

مریم السادات بحرینی از پیشکسوتان وکارشناس تغذیه شاغل در بیمارستان تخت جمشید کرج ، در بیمارستانهای میلاد شهریار و امام خمینی کرج نیز خدمت کرده است. وقتی از او پرسیدیم چرا رشته تغذیه را انتخاب کردید می گوید:

ورودی سال 72 دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی تهران هستم. آن سالها خیلی سطح مطالعاتمان علمی و دقیق نبود. بیمارستانها هم موظف به داشتن کارشناس تغذیه نبودند. یک تحقیق ساده ای کرده بودم و مقدار زیادی هم احساس دخترانه! اینکه شیفت متعدد کاری ندارد و برای یک خانم مناسب تر است . اما بعدها به این رشته علاقمند شدم.

• اگر به عقب بازگردین بازهم همین رشته را انتخاب می کنید؟

با توجه به چالشهایی که داشتم و حواشی که این رشته همواره داشته است شاید بهتر بود به آموزش و پرورش می رفتم و دبیر می شدم . از آنجا که این رشته می تواند درامد زا باشد حاشیه ساز شده و نوسانات شغلی جامعه روی این رشته تاثیر گذاشته بطوریکه مدام باید در حال تلاش و مبارزه باشی.

• این حاشیه ها چه چیزهایی هستند؟

در بیمارستانها و مراکز درمانی، همواره باید در تلاش برای اثبات حضور موثرت در کنار کادر درمان باشی.  از لحظه ای که برای بیمار بستری نوع رژیم غذایی توسط پزشک معالج مشخص میشود ، نقش کارشناس تغذیه آغاز می شود و باید درکنار تیم درمان حضور موثر و فعال داشته باشد، که این موضوع باخود چالشهایی را به همراه دارد و یک روحیه قوی همراه با علم و تجربه مناسب را می طلبد. طی حدود هشت سال اخیر که وزارت بهداشت و درمان حق ویزیت و مشاوره رژیم درمانی برای کارشناسان تغذیه در نظر گرفته است این خود باعث ایجاد مشکلاتی شده و کارشناسان رشته های دیگر بعنوان مثال بیهوشی یا تربیت بدنی و .... را ترغیب به اخذ ارشد تغذیه و ورود به بازار کار این رشته نموده است . اگرچه الان محدودیت هایی برای رشته های دیگر ایجاد کرده اند اما در مجموع فضای رقابتی گاهی ناسالم برای رشته و موقعیت شغلی ما ایجاد کرده است

• پیش از الزام برای پذیرش کارشناس تغذیه، بیمارستانها چه می کردند؟

در بخش آشپزخانه و بر اساس تجربیات سنتی پرسنل مشغول بکار غذاهایی را که پزشکان یا سایر پرسنل درمان می گفتند، می پختند ولی هیچ نظارتی نبود و اصلا منابع موادغذایی ،سالم یا ناسالم بودن و حتی نحوه پخت رژیمی غذاها رعایت نمیشد

• چه طور به نتیجه رسیدند که حضور کارشناس تغذیه ضروری است؟

همین چالش ها و فعالیت گسترده علمی بچه های تغذیه برای ارتقای وضعیت موجود رشته نتیجه داد. تا حدی که عده ای از پزشکان حتی بصورت فعال در خواست مشاوره می دهند و جایگاه رشته تغذیه را در درمان موثرتر بیمار پذیرفته اند. البته این موضوع ضمن اینکه تا حد زیادی در پیشرفت جایگاه تغذیه موثر بود ولی بهرحال موضوعات جدیدی را در ارتباط با ادامه تحصیل در این رشته و ورود پزشکان عمومی در این فضای کاری ایجاد کرد

در یک تعریف ساده رشته تغذیه چه هدف و محتوایی دارد؟

این رشته علمی است که به صورت تخصصی به تاثیر موادغذایی در سلامت جامعه می پردازد و سفره غذایی ساده یک خانه را از نظر محتوای علمی باز می کند و اطلاعات بیشتری به مردم عادی می دهد. به همه میگوید یک بشقاب غذایی که خورده می شود چه فواید و مضراتی برای انها دارد و چطور باید انتخاب غذایی سالمتری داشته باشد. کسی که این رشته را می خواند دیدگاهش به مواغذایی و غذاها عوض می شود و نقش آنها را در سلامتی و بروز بیماری بهتر درک می کند. من خود شخصا اینطور تجربه کردم که علیرغم آگاهی از سود و زیان غذاها ، باید بحث تنوع و تعادل را در نظر داشته و همه غذاهارا تجربه کنیم، ضمن اینکه گاهی حتی یک بیمار هم از محدودیت رژیمی خود خسته شده و باید برایش گزینه جدیدی با محدودیت کمتر داشته باشیم.

• این پشتیبانی چه طور برای بیماران بیمارستان اعمال می شود؟

هنگام ترخیص بیماران این موضوعات در نظر گرفته می شود و رژیم غذایی مکتوب همراه با پمفلت یا بروشور به بیمار داده می شود. البته اگر ما(کارشناسان تغذیه) بیمار را ویزیت کنیم توصیه ها و بروشور و برنامه تایپ شده ارائه می شود ولی بازهم مواردی هست که علیرغم نیاز بیمار پزشک درخواست نمیکند و نمی توانیم ویزیت کنیم و برنامه ویژه بدهیم، در چنین مواردی فقط ممکن است بیمار از بروشورهای موجود در بخش استفاده کرده باشد.

• تفاوت کار در بیمارستان و دفاتر را درچه  می بینید؟

در بیمارستان قطعا تجربه بیشتری کسب می شود چراکه موارد متعددی با رژیمهای متفاوت بستری میشوند .اخیرا در دفاتر کار کارشناسان و متخصصین تغذیه هم افراد بیشتری مراجعه میکنند و فهمیده اند که برای ورزش و تناسب اندام و همچنین درمان بیماری باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشند، بنابراین دراین راستا مشورت می گیرند، ولی هنوز بیشترین مراجعه برای چاقی و لاغری و کاهش یا افزایش وزن انجام میشود.

• چنانچه کسی بخواهد برای ورود به عرصه تغذیه و تحصیل در این رشته از شما مشورت بگیرد چه خواهید گفت؟

باید روحیه قوی و استوار برای حرکت در این مسیر داشته باشد ، در قدیم عده کمتری را در این رشته می پذیرفتند در حال حاضر جذب نیرو  بیشتر شده ولی مشکل کار و استخدام همچنان باقیست . هر بیمارستان یا درمانگاه یا واحد بهداشتی فقط یک نفر را می پذیرد در حالیکه تعداد فارغ التصیلان رشته هم چندبرابر شده و بطور کلی جنبه درآمدی قابل اتکایی برای این رشته همچنان وجود ندارد.. بنابراین توصیه می کنم با تمام توضیحاتی که دادم کسیکه میخواهد قدم در این رشته بگذارد، ابتدا بررسی و تحقیق مناسبی داشته باشد ، از همان گام اول علمی پیش برود و قطعا افرادی که که سواد علمی مناسبی نداشته باشند ، نمیتوانند در این شغل و چالشهای آن موفق باشند

اوقات فراغت را چه طور می گذرانید؟

مطالعه آزاد و اگر مطلب یا مقاله جدیدی در مورد رشته  باشد و ورزش

• چه غذایی را بیشتر از همه دوست دارید؟

همه غذا ها رو دوست دارم بصورت ویژه زرشک پلو با مرغ را بیشتر

• وضعیت سفره غذایی و سبک تغذیه مردم را چه طور می بینید؟

سبک تغذیه در حال تغییر است اطلاعات مردم خیلی بالا رفته و شناخت زیادی پیدا کردن. فواید و مضرات غذا ها را تا حدودی یاد گرفتند. مراجعه کنندگان اطلاعات زیادی دارند ولی در کنار این اطلاعات تنوع غذاهای نامناسب، فست فودها و غذاهای ناسالم هم زیاد شده ،پس میتوان گفت سبک زندگی چندان سالم تر نشده ، نسبت به 30 سال قبل که سنتی زندگی می کردیم، غذاهای سفره را می خوردیم و ضرر کمتری متوجه ما بود .در حال حاضر رستورانها یا مراکز تهیه و توزیع غذا از روغن و نمک بیشتری استفاده می کنند ، البته قابل توجه است که در بیمارستان ها با وجود کارشناسان تغذیه سطح کیفی غذا ها بسیار بهتر شده است.

• به نظر شما این عدم سلامت سفره غذایی جامعه را بیمار تر کرده است؟

بله در بیشتر خانواده هایک بیمار دیابتی یا کسی که چربی خون و فشار خون بالا داشته باشد پیدا می شودکه یکی ازدلایل آن اضافه وزن و شیوه نادرست تغذیه و عدم تحرک است.

• توصیه غذایی شما در ایام کرونا برای مردم چیست؟

روی سبک زندگی خود باید کار کنیم ، همه مشکل اقتصادی دارند اما می شود با مشورت گرفتن از کارشناسان تغذیه ضمن جانشین کردن مواد غذایی مناسب و اقتصادی ، از شیوه درست طبخ هم بهره گرفت. مواد اولیه باارزش غذایی بیشتر را جایگزین سفره های پرکالری و پرچرب کنیم. در شرایط کرونا مصرف آنتی اکسیدانها، میوه و سبزیجات به ویژه رنگی (سبز و زرد و نارنجی)، کم کردن چربی دریافتی بدن و پرهیز از مصرف چربی و شیرینی اضافه ، کنترل وزن و تحرک و فعالیت بدنی مناسب میتواند تاثیر زیادی در پیشگیری و بهبودی سریعتر داشته باشد

• نظرشما درباره گیاه خواری یا گوشتخواری چیست؟

از همه گروه های غذایی باید استفاده کرد هیچ چیز نباید از برنامه غذایی حذف شود. ممکن است یک گروه نتواند جایگزین گروه دیگر شود. مواد غذایی گیاهی منابع باارزشی برای بسیاری از ریزمغذیها و درشت مغذیها نیستند . گیاه خواران صرف، دچار کمبود کلسیم و آهن می شوند. بطور کلی برای هر فردی با هر وزن و جنس و فعالیتی که داشته باشد ، میزان کالری و تعداد واحدهای مناسب از تمام گروه های غذایی تعریف شده است که با مشورت افراد متخصص رشته تغذیه می توان به آن رسید.

• خوش ترین خاطره کاری ؟

بیمار18 ساله ای داشتیم مدت زیادی در کما بود  از وقتی که بیدار شد و امکان غذا خوردن پیدا کرد با پیگیری خانواده همراهش بودم از مرگ نجات پیدا کرده بود و خیلی ضعیف شده بود، عضلاتش تحلیل رفته و اصلا شرایط خوبی نداشت ، اما رفته رفته با برنامه غذایی مناسب از طریق لوله غذایی و دهانی روند بهبود را طی کرد و توان حرکت و زندگی طبیعی رو پیدا کرد و این برام خیلی خوشحال کننده بود .

گفتگو: واحد روابط عمومی سازمان نظام پزشکی کرج

دکتر عبدالرضا مزینی _فریبا کلاهی