در آستانه روزجهانی ؛

رئیس انجمن رادیولوژی البرز:

درتمام اقدامات تخصصی درمانی حضور رشته رادیولوژی  ضروریست

هم زمان با روز جهانی  رادیولوژی گفتگویی انجام داده ایم با دکتر علیرضا سرزعیم رئیس انجمن رادیولوژی البرز و نایب رئیس سازمان نظام پزشکی کرج بزرگ که در ادامه می خوانید:

• جایگاه رشته رادیولوژی را در رشته پزشکی چه طور تعریف می کنید؟

ضمن عرض تبریک این روز به همکاران تلاشگر و صبورم باید عرض کنم که رشته تصویر برداری از رشته های درحال پیشرفت حوزه پزشکی است و کشف اشعه ایکس باعث انقلابی درتشخیص و درمان بیماری ها شده است. شاید در سال 1895 که اشعه ایکس  به صورت اتفاقی توسط ویلهم رونتگن کشف شد فکر نمی کردند کاربرد درمانی داشته باشد و  ابتدا کاربرد تجملی برای ثروتمندان داشت و  عکس دستهایشان را  می گرفتند به دیوار می زدند . اما امروز دیگر  قابل تصور نیست هیچ اقدام درمانی و هیچ رشته تخصصی پزشکی بدون رادیولوژی بتواند کارش را انجام دهد. رادیولوژیست ها در کنار همه رشته های پزشکی جهت تشخیص و درمان حضور دارند . بنابرهمین اهمیت  سال ۲۰۱۲ به ابتکار مشترک انجمن رادیولوژی اروپا (ESR) ، انجمن رادیولوژی آمریکای شمالی (RSNA) و کالج رادیولوژی آمریکا روز کشف اشعه ایکس به عنوان روزجهانی رادیولوژی  نام گذاری شد و توسط تقریباً ۲۰۰ جامعه ملی، فوق تخصصی و حوزه های وابسته در سراسر جهان پذیرفته و جشن گرفته می شود.

• نقش  انجمن رادیولوژی ایران در پیشرفت این رشته  در کشور و تثبیت جایگاهش در دوران پاندمی کرونا چه بوده است؟

انجمن رادیولوژی ایران یکی از فعالترین انجمن های تخصصی در سطح منطقه خاورمیانه بوده و همکاری نزدیکی با انجمن رادیولوژی اروپا دارد. با توجه به وجود امکانات و تجهیزات به روز در سطح کشور و مراکز دانشگاهی و حضور متخصصین مجرب کلیه اقدامات تشخیصی و درمانی در کشور صورت میپذیرد. در پاندمی کرونا  هم انجمن رادیولوژی ایران در سطح دنیا پیشرو بود و اولین مقالات را در این زمینه ارائه کرد. ازجمله تکنیک سی اسکن ریه با اشعه  low dose  برای اولین بار در ایران مطرح شد که مبزان اشعه دریافتی بیماربه یک پنجم تا یک ششم اشعه تقلیل می یابد.

در کرونا فرصتی بیش اومد تا این رشته خودش را بیش از پیش اثبات کند. رادیولوژیستها همیشه پشت صحنه کار می کردند و مردم عادی خیلی با آنها ارتباط نداشتند، از زمانیکه مشخص شد سی تی اسکن چه نقش مهمی را در تشخیص  به موقع می تواند بازی کند، این باعث شده مردم عادی هم اهمیت این رشته را درک کنند. روش های آزمایشگاهی و پی سی آر برای تشخیص کرونا که بیماری ناشناخته ای بود به لحاظ تکنیکال و ماهیت و زمان انجام  دقتی حداک‍‍ثر  75 درصد امکان تشخیص دارد، ولی به مرور دیدند بیمارانی که بدحال می شوند عمدتا به علت درگیری ریه است و همین باعث شد به مرور تشخیص به سی تی اسکن سپرده شود که ضایعات کوچک ریه را هم در مراحل اولیه نشان می  دهد و  شرایط بیمار برای پزشک قابل درک میشود تا جایی که خیلی از پزشکان بدون انجام پی سی آر  یا علی رغم منفی بودن نتیجه تست از وجود ضایعات کوچک و مشخص سی تی اسکن پی به وجود بیماری برده و درمان کرونا را آغاز می کنند.

•  مزایای تکنیک low dose چیست و چه کمکی به رادیولوژیستها کرده است ؟

با شیوع کرونا روزهایی پیش می آمد که در مراکز تصویربرداری روزانه تا 250  تا 300 بیمار سی تی اسکن انجام میگرفت  در حالیکه در شرایط عادی  روزانه 50 یا 60 اسکن انجام می دادیم و توان دستگاه ها برای انجام این تعدادبیمارکافی نبود و بیماری که در طی بیماری دو یا سه بار اسکن  می شد میزان بالایی از اشعه را دریافت می کرد، به دستگاه فشار می آمد و استهلاک بالاتر می رفت و نیاز به تعویض تیوب پیدا می کرد. این تکنولوژی کمک کرد تعداد بیمار بیشتری را با همان استهلاک کم اسکن کنیم و بیماران هم اشعه کمتری دریافت کنند.

• وضعیت استان البرز به لحاظ امکانات و تجهیزات رادیولوژی در چه سطحی است  و اگر کمبود هایی هست در چه بخشهایی؟

مراکز تصویر برداری استان البرز طی 15 سال گذشته پیشرفت بسیار زیادی کرده اند.  طرح تحول سلامت علی رغم اشکالاتی که داشت باعث تجهیز بیمارستان های دولتی شد به طوری که شاید 5  مرکز بیشتر در استان فعال نبود اما در حال حاضر تعداد  مراکز تصویر برداری به بیش از 20 مرکز رسیده و در بخش خصوصی حدود 12 مرکز ام آر آی فعال هستند . اما  چیزی که مورد توجه قرارنمی گیرد این است که وجود تجهیزات مشکلات رادیولوژیست ها را حل نمی کند بلکه در رشته ما که وابسته به تکنولوژی است ، باید  در کنار رشد امکانات، رضایت افرادی که در این حیطه فعالند جلب شود. دستگاه ها سطح بالا هستند و کاربری آنها نیازمند مهارت و دانش بالاست. کسی که رادیولوژیست می شود باید توانایی کامل در طبابت داشته و سپس تخصص رادیولوژی را قبول شود طرح بگذراند و رضایت شغلی اش فراهم باشد تا بتواند با این دستگاه ها کار کند. اما متاسفانه مسئولین در زمینه توجه به نیروی انساتی  کوتاهی می کنند.

• به عنوان رئیس انجمن رادیولوژی استان البرز مشکلات اساسی فعالان رشته خودتان را درچه می بینید؟

خدمات پزشکی در تمام رشته ها به قیمت تمام شده در نظر گرفته نمی شود، صرفا مسئله ویزیت نیست . وقتی مبلغی را بابت درمان پرداخت می کنید، قسمت بسیار کوچک آن به کادر درمانی و پزشکان می رسد، هزینه سرباری، تجهیزات، مکان، نگهداری را هم باید حساب کنند. مسئولین می دانند به فرض، هزینه ای که بابت یک سی تی اسکن ریه گرفته می شود علی رغم افزایش قیمت درایام کرونا که در حال حاضر 10دلار است، در کشورهای همسایه عراق و افغانستان بیش از 100 دلار محاسبه می شود. ما مجبوریم تجهیزات را به دلار بخریم، تجهیزاتی که کاملا وابسته به ارز آزاد است ، برای اینکه بتوانیم این تجهیزات را نگهداری و روز آمد کنیم حتما باید توان تامین بودجه با ارز آزاد را داشته باشیم. در سه سال اخیر تقریبا هیچ تجهیزات تصویربرداری جدیدی درسطح استان نصب نشده  است زیرا با وجود داشتن مجوزبرای  هیچ بخش خصوصی ااین میزان سرمایه گذاری در بخش تصویربرداری مقرون به صرفه تیست .در صورت تداوم این شرایط تعطیلی یسباری از مراکز دور از انتظار نیست

در نهایت نارضایتی نیروی انسانی در رشته پزشکی بالاست. البته فقط یکی از مسائل مالی است بخش دیگر حرمت جامعه پزشکی است که نگه داشته نمی شود. در سال های اخیر پزشکان و همچنین رادیولوژیستهای زیادی از ایران مهاجرت کرده اند که ضایعه بسیار بزرگی است و جایگزین شدن آنها به این آسانی نیست،  مشکلات کاری راه مهاجرت را هموار تر کرده است. فکر می کنم مسئولین امر در کنار فکرکردن به تجهیزات باید به نیروی انسانی بهای بیشتری  بدهند. به انحاء مختلف در صدا سیما یا مجامع مختلف اگر ضعف کوچکی دیده میشود به تمام جامعه درمانی نسبت می دهند .در حالیکه کادر درمان افرادی پرتلاش و خدوم هستند . به نظر من اگر بخواهیم بعد از انقلاب  یکی از سیستم های موفق  کشور را معرفی کنیم، شاید آن سیستم بهداشتی و درمانی باشد. در زمبنه ساختمان؛ مدیریت، خودرو سازی و... هر کجا را نگاه کنیم دچار اختلال است . تنها قسمتی که در این چهل سال موفق بوده همین سیستم پزشک است . به طوریکه  می توانیم خودمان را با کشورهای پیشرفته دنیا مقایسه کنیم و در تمام رشته ها معادل کشور های اروپایی  خدمات بدهیم و حتی توان این را داریم از کشورهای دیگر توریست درمانی بپذیریم.

انصاف نیست به این جامعه یعنی کل خانواده درمان، بها ندهند و دلسردشان کنند. پزشک عمومی آن طور که باید و شاید حرمت ندارد  و احساس می کند ارزش کارش دیده نمی شود حال آنکه در همین کرونا به جامعه اثبات شد چه قدر زحمتکش هستند. رسانه های عمومی باید در شناساندن این چهره ها تلاش کنند. اگر بنا بر معرفی  چهره های موفق باشد جامعه پزشکی انسان های پرتلاش و موفق بسیار دارد.

• نظرتان در باره نسخه الکترونیک و نظام بیمه ای چیست ؟

مشکلات بیمه ای که همه گروه ها با آنها درگیر هستند در مسئله نسخ الکترونیک هم شتاب زده اجرا شده است . بیمار بیمه شده نزد پزشکی می رود که طرف قرار داد بیمه سلامت نیست و خدماتی را از مراکز تصویر برداری درخواست می کند. چون پزشک معالج خودش ثبت الکترونیک نکرده است، خدمات مریض در آن مرکز آزاد حساب می شود. به نظر می رسد زیرساخت ها نیازمند بررسی است و زمان بیشتری نیاز دارد. در پرداخت هم بیمه ها با تعلل بسیار انجام می دهند . بیمه تامین اجتماعی از ابتدای سال تاکنون پرداخت قابل توجهی به مراکز تصویر برداری نداشته یک یا دوماه را پرداخت کرده  این در حالی است که تجهیزات را روز به روز با قیمت بالاتر  و نقد خریداری می کنیم.

• استان البرز از نظر تجهیزات وابسته به رشته شما در چه زمینه هایی ضعف و کمبود دارد؟

 حدود 15سال پیش فقط سه مرکز ام آر آی در کرج بود ولی خوشبختانه امروز کمبود قابل ملاحظه ای در زمینه تجهیزات وجوز ندارد.

در حال حاضر حدود 80 همکار رادیولوژیست در قالب 50 مرکز خصوصی و ۱۰ تا ۱۵ مرکز دولتی در  استان فعالیت دارند . اکثر بیمارستان های دولتی در حال حاضر مجهز به سی تی اسکن و سونو گرافی هستند. اما به علت عدم پرداخت به موقع و کسر مالیات مضاعف یخش های دولتی با کمبود نیروی انسانی مواجه هستند.با این وجود قریب به اتفاق اقدامات تشخیصی و درمانی در حیطه رشته رادیولوزی در سطح استان قابل انجام میباشد .تنها در زمینه سی تی آنژیوگرافی قلب و اقدامات مداخله ای  عروقی به مراکز تهران وابسته ایم و بیماران باید اعزام شوند.

گفتگو: واحد روابط عمومی نظام پزشکی کرج بزرگ

فریبا کلاهی