همزمان با برگزاری "سمپوزیوم اختلال طیف اوتیسم در ایران"، در بیستمین سالگرد اوتیسم در کشور بر آن شدیم تا نظر تخصصی  صاحب نظران را در این زمینه جویا شده و به منظور آشنایی بیشتر و مروری دوباره،  نگاهی گویا و گذرا بر این مشکل بیاندازیم . دکتر محمد زنوزی راد متخصص اطفال و رئیس انجمن پزشکان کودک در تعریف کودک اوتیسم می گوید: 
اگر با فردی برخورد کردید که سیگنال های اجتماعی(از جمله زبان بدن) را درک نمیکند، توان سازگاری با محیط را ندارد، ارتباطش با دیگران بسیار اندک است، رفتارهای تکراری و کلیشه ای دارد، مهارت تعمیم آگاهی خود را ندارد، از سخن بهره کمی دارد و به فعالیتهای جمعی و بازیهای گروهی تمایل نشان نمیدهد و تا حدی جامعه گریز و شاید حتی جامعه ستیز باشد، امکان دارد به بیماریی بنام اوتیسم مبتلا باشد.
به گفته وی :  البته همه در نوع و شدت علایم یکسان نیستند و هر فرد در طیفی از بیماری قرار دارد. گاهی برخی علایم از جمله ترسهای مرضی، اختلالات خواب و اختلالات حسی و عاطفی و شناختی نیز ممکن است مشاهده شود. نکته امیدبخش و مهم این است از آنجا که اوتیسم نوعی بیماری تکاملی مغز است، علایمش از اوایل زندگی بروز میکند و تدریجا تثبیت و تقویت میشود.

وی در پاسخ به این پرسش که چگونه این اختلال را در زمان مناسب تشخیص دهیم گفت: امروزه براحتی میتوان با دقت به چند نکته در زیر سه سالگی به تشخیص رسید؛ ۱.در صورت وجود سابقه خانوادگی ۲.عدم برقراری ارتباط عاطفی با نزدیکان حداکثر تا سه ماهگی ۳.عدم ادای غان و غون  تا یکسالگی ۴.عدم ادای کلمه تا ۱۶ ماهگی و جمله تا دو سالگی ۵.پاسخ غیرطبیعی به هنگام صدا زدن نامش. درصورت وجود هریک از این نمونه علایم باید پیگیر علت بود و اوتیسم را مدنظر قرار داد. 

دکتر زنوزی راد تاکید کرد: امروزه در تمام مراکز استانها، مراکزی برای غربالگری تکامل مغز راه اندازی شده است که با تستهای استاندارد و ارزیابی دوره ای توسط کارشناسان و پزشکان متخصص، بیماریهای طیف اوتیسم قابل شناسایی اند و از همان اوایل با شروع درمان (توسط تیمی از پزشک کودکان، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر و روانشناس) از شدت بیماری و عوارض آن کاسته میشود و فرد مبتلا از امکان زندگی نسبتا طبیعی را بهره مند خواهد شد. استان البرز تنها استان کشور میباشد که دارای "کارگروه تکامل عصبی کودکان" است که در سازمان نظام پزشکی تشکیل شده است و هدفش هماهنگ سازی کلیه امور آموزشی، پژوهشی و درمانی در حوزه تکامل مغز کودکان است.

دکتر فربد مفیدی روانشناس و متخصص توانبخشی در تعریف کلاسیک کودکان مبتلا به اوتیسم دو ویژگی ذکر کرد و گفت:طبق منابع جدید ابتدا مشکل در تعامل اجتماعی و دوم چسبندگی و حرکات تکراری و کلیشه ای دسته بندی هایی است که درنظر گرفته می شود. 
وی افزود: عده ای از بچه ها ممکن است حس تُند داشته باشند و نور یا سر و صدا، بو و محرکه های لامسه حتی لباس تنشان آنها را اذیت کند یا برعکس حس کُند داشته باشند و خیلی از محرکهارا پاسخ ندهند یا حس های آمیخته داشته باشند.

دکتر مفیدی با اشاره به روشهای گوناگون رایج در کنترل اوتیسم خاطر نشان کرد: هیچ کدام از روشها به خودی خود مزیت زیادی نسبت به روشهای دیگر ندارد بلکه باید انتخاب شود برای کدام کودک در چه زمانی از چه روشی استفاده شود.

وی همچنین با کافی خواندن امکانات درمانی در کشور گفت: شناخت کافی از اوتیسم وجود دارد . سه یا چهار بخش در حال خدمات رسانی هستند گروهی با مجوز های وزارت بهداشت و نظام روانشناسی در کلینیک ها، خدمات تخصصی کار درمانی، گفتاردرمانی و روانشناختی ارائه می دهند.همچنین آموزش و پرورش استثنایی مدارس ویژه ای دارد و بیش از 90 مرکز جامع در کشور زیر نظر بهزیستی فعالیت می کنند

این متخصص تاکید کرد: والدین لطفا بچه های خود را با دیگر کودکان مبتلا مقایسه نکنند زیرا مقایسه نا به جا باعث می شود در همان سالهای اولیه همه منابع مالی، روانی زمانی صرف شود، بعد چندسال متوجه شوند بچه توانایی ندارد . خانواده ها سطح فرزند خودش رو بهتر بشناسند آسیبها کمتر خواهند بود.

زینب احمدی روانشناس و نویسنده کتاب "خلاقیت درکودکان اوتیسم" که کتابی را نیز با عنوان "اتیسم تشخیص و ارزیابی درمان" ازدکتر هیتر بارنت ویاگ ترجمه کرده است در این زمینه می گوید: میزان اطلاعات خانواده ها درباره ی اوتیسم، جای نگرانی زیادی دارد. جدید بودن این اختلال در کشور که امسال ۲۰ ساله شده است و موضوع دیگر نپرداختن نگاهی عملی تر و مثبت تر به اختلال اوتیسم و درمان اوتیسم ( حتی در بین متخصصین ) به موضوع دامن زده است.

وی معتقد است: آنقدر به  موضوع اوتیسم  در رسانه ها و محافل کلیشه ای پرداخته شده و انقدر موضوع اوتیسم درمان اوتیسم را وحشتناک جلوه داده اند که خانواده ها بعد از تشخیص پذیرای هر چیزی هستن جز واژه ی اوتیسم که البته برای ما هم این واژه اهمیتی ندارد و ما تاکیدی بر آن نداریم برای ما مهم این است که برای  به آرامش رسیدن خانواده مداخلات زود هنگام ، اصولی  و تاثیرات گذاربر عملکرد کودک انجام بگیرد

احمدی یادآور شد: با توجه به نسبت میزان شیوع اختلال اوتیسم در کشور آموزش بسیار بسیار کم است . فرقی نمی کند که کودکی با این نشانه ها داشته باشند یا نه لازم هست که هر خانواده ی ایرانی آموزش ببیند.

این روانشناس ضمن بیان دغدغه های شخصی در برخورد والدین با مقوله اوتیسم اضافه کرد: با توجه به تجربیاتم هیچ دو کودک اوتیستیک با ویژگی های مشترکی ندیدم دوست دارم روزی برسد که متخصصین نگاه کلیشه ای به اوتیسم نداشته باشند .

وی افزود: همیشه اوتیسم را مثل یک جعبه ی بزرگ تصور می کنم که درون آن تعدادی جعبه های کوچک جای گذاری شده هر جعبه رو یک کودک اوتیسم می بینم . جعبه بزرگ کودک اوتیسم با نشانه های شدید و کاملا مشخص و جعبه کودک اوتیسمی با اختلال ناتوانی ذهنی است شناسایی خیلی ریز و دقت نیاز دارد هر اشتباهی ممکن است سرنوشتش را برای همیشه تغییر دهد . همه اینها بخشی از دلایل من برای ترجمه و نگارش کتابهایی است که منتشر کرده ام.

روابط عمومی نظام پزشکی کرج