پسوریازیس  psoriasis

پسوریازیس یک بیماری مزمن پوستی است که نام آن از کلمه ای یونانی به معنی «خارش» گرفته شده است. در این بیماری ناحیه ای از پوست ملتهب شده و به صورت برجسته قرمز و خارش دار در می آید و روی آن نیز پوسته های نقره ای رنگ دیده می شود. پوست سر، آرنج ها و پشت بدن بیشتر گرفتار می شوند.

گاهی شدت پسوریازیس آنقدر خفیف است که بیمار اصلاً از ابتلا به آن آگاه نیست. از سوی دیگر گاهی این بیماری آنقدر شدید می شود که نواحی گسترده ای از بدن را می پوشاند. خوشبختانه پزشکان قادرند حتی شدیدترین موارد را نیز تحت کنترل درآورند.

بیماری پسوریازیس مسری نیست و از شخصی به شخص دیگر منتقل نمی شود ولی در افرادی که یکی از افراد خانواده شان به این بیماری مبتلا هستند بیشتر بروز می کند. شیوع این بیماری 2-1 درصد کل جمعیت می باشد، بنابراین در ایران حداقل 600 هزار نفر به این بیماری مبتلا می باشند.

انواع پسوریازیس

پسوریازیس انواع مختلفی دارد و با توجه به محل بروز علائم و درصد شیوع آن، در دسته های مختلفی تقسیم بندی می شود :

پسوریازیس ولگاریس یا پسوریازیس پلاکی

این نوع بیماری، شایع ترین نوع پسوریازیس به شمار می رود. در این بیماری لکه های قرمز و خشک روی پوست دیده می شود که با بزرگ تر شدن به مرور تبدیل به یک ضایعه فلسی نقره ای می گردند. گاهی بعد از بهبود خشکی، لکه های خون در زیر لایه های سلولی دیده می شود. ضایعات پوستی ممکن است دردآور یا با خارش همراه باشند. تعداد آن ها نیز در سرتاسر بدن متغیر است و در هر قسمتی از بدن ظاهر می شوند، حتی درون دستگاه تناسلی و بافت نرم درون دهان.

پسوریازیس ناخن

این دسته از بیماری در بخش کوچکی از ناخن دست یا ناخن پا ظاهر می گردد. در این شرایط، رشد ناخن غیر عادی شده و ناخن تغییر رنگ می دهد و در مواقع حاد ناخن ضخیم شده و فرم آن از بین می رود.

پسوریازیس قطره ای

این بیماری در کودکان و نوجوانان ظاهر می شود و دلیل اصلی آن عفونت باکتریایی مانند «عفونت استرپتوکوکی گلو» است. در اثر این عفونت تکه های خشک پوست در سراسر بدن تشکیل می شود و اغلب بعد از مدتی از بین می رود. لکه های کوچک و شبیه به قطره آب بر روی بدن، دست، پا و کف سر به وجود می آید. ضایعات توسط پوسته نازکی پوشانده می شوند و به ضخیمی پلاک ها نیستند.

پسوریازیس معکوس (صدف پوستی)

این بیماری در بخش هایی از پوست بدن به وجود می آید که پر چین و چروک باشد. پلاک های قرمز، صاف و خارش آور در ناحیه هایی مانند زیر بغل، کشاله ران، باسن، زیر سینه و نواحی اطراف دستگاه تناسلی ظاهر می شوند. پوست ملتهب این قسمت با تعریق و اصطکاک وضعیت وخیم تری پیدا می کند. عفونت قارچی از عوامل به وجود آورنده این نوع پسوریازیس است.

پسوریازیس پوست سر

اگر پسوریازیس در پوست سر به وجود آید، ممکن است منجر به ضایعات روی صورت، گوش و خط رویش مو هم بشود. به همین دلیل در این حالت عواقبی مانند گسترش پسوریازیس و ریزش مو دور از ذهن نیست

پسوریازیس پوسته ای

نوع نادری از این بیماری است که در سطح وسیع یا حتی کوچک با التهاب بسیار شدید روی دست، پا و انگشتان ظاهر می شود. سرعت توسعه این بیماری زیاد است در این وضعیت علاوه بر ضایعات پوستی تارها یا پودرهای حاوی مایع نیز درون پوست دیده می شود. تب، لرز، خارش شدید و اسهال در این نوع از بیماری شایع است.

پسوریازیس اریترودرمیک

این نوع از بیماری احتمال شیوع کمتری دارد و می تواند تمام سطح بدن را با پوسته های قرمز بپوشاند که همراه با خارش و سوزش شدید است.

پسوریازیس مفصلی یا آرتریت پسوریاتیک

این بیماری علاوه بر التهاب و پوسته پوسته شدن پوست، باعث تورم و درد مفاصل می شود. گاهی فقط درد مفاصل علائم بروز داده شده است و گاهی نیز با تغییر در ظاهر ناخن ها همراه است. نشانه های پسوریازیس مفصلی از حالت متوسط تا شدید متغیر است و می تواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. همچنین ممکن است موجب سفتی و آسیب جدی مفاصل شود و در شرایط مزمن به تغییر شکل دائمی مفاصل منجر گردد.

علت بروز بیماری پسوریازیس

علت پسوریازیس به طور کامل مشخص نشده است؛ اما به نظر می رسد که با سیستم ایمنی بدن، سلول های و دیگر گلبول های سفید خون به نام نوتروفیل ها در ارتباط است. سلول های T به طور معمول از بدن در برابر عوامل خارجی مانند ویروس ها یا باکتری ها دفاع می کنند. اما گاهی همین سلول های به اشتباه به سلول های سالم پوست حمله می کنند و آن ها را آلوده می کنند.

سلول های بیش از حد فعال ، باعث افزایش تولید سلول های پوست، سلول های بیشتر و سایر سلول های سفید خون، به خصوص نوتروفیل ها می شوند. این عوامل باعث قرمزی پوست و ضایعات پوستی می شوند. رگ های خونی موجود در مناطق آسیب دیده پسوریازیس باعث ایجاد قرمزی در این ضایعات پوستی می شوند.

این فرآیند تبدیل به یک چرخه مداوم می شود که در آن سلول های پوستی جدید به سرعت در حال حرکت به سمت لایه خارجی پوست هستند. این اتفاق ممکن است طی روزها یا هفته ها به طول انجامد.

شیوع پسوریازیس چه میزان است؟

طبق آمار به دست آمده از وزارت بهداشت آمریکا حدود ۷.۵ میلیون نفر از مردم آمریکا به این بیماری مبتلا هستند. همه گروه های سنی از کودکان تا سالمندان ممکن است به آن مبتلا شوند. همچنین این بیماری هم در زنان و هم در مردان دیده می شود

عواملی که سبب بروز پسوریازیس می شود

بیماری پسوریازیس به علت اختلال در سیستم ایمنی آغاز می شود. سیستم ایمنی از بدن شما در مقابل عفونت و بیماری محافظت می کند.

زمانی که شما به پسوریازیس مبتلا می شوید، (سلول هایT   نوعی گلبول سفید خون) به اشتباه به سلول های پوستی شما حمله می کنند. این اتفاق باعث می شود سلول های پوست به سرعت تولید و روی هم جمع و متورم شوند.

اغلب مبتلایان در سنین ۱۵ تا ۳۵ سالگی به این بیماری دچار می شوند. بیماری پوستی پسوریازیس مسری نیست و از طریق تماس فیزیکی به افراد دیگر منتقل نمی شود. با وجود این، پسوریازیس می تواند یک بیماری ژنتیکی و ارثی باشد. همچنین این بیماری به بخش های دیگر بدن شما منتشر نمی شود.

چگونه بیماری پسوریازیس تشخیص داده می شود؟

تشخیص پسوریازیس ممکن است به علت شباهتش با دیگر بیماری های پوستی، مانند اگزما، سخت باشد. اگر فکر می کنید به این بیماری مبتلا شده اید، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما معمولا با بررسی علائم و یک معاینه فیزیکی ساده، این بیماری را تشخیص می دهد.

پزشک همچنین ممکن است برای کمک به تشخیص این بیماری، از پوست شما نمونه برداری کند و آن را برای بررسی بیشتر در اختیار آزمایشگاه قرار دهد. در صورت نیاز، ممکن است او از شما بخواهد به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.

درمان بیماری پسوریازیس

اگر مشکوک به ابتلا به یکی از انواع بیماری پسوریازیس هستید، فورا به پزشک مراجعه کنید. تشخیص بیماری پسوریازیس با بررسی دقیق پوست انجام می شود و در صورت تشخیص، بخشی از پوست تحت آزمایش میکروسکوپی قرار می گیرد.

همان طور که گفته شد در درمان پسوریازیس هدف اصلی کاهش رشد سلولی است. این بیماری به طور صد در صد درمان نمی شود ولی می توان علائم آن را به میزان زیادی کنترل کرد. درمان هم با مشورت و مراجعه پزشک صورت می گیرد و داروها هم به صورت موضعی و هم به صورت خوراکی و تزریقی در برنامه گنجانده می شود. انتخاب نوع درمان و البته اندازه نیاز به دارو با توجه به سن فرد و وضعیت بیماری تعیین می شود.

یکی از ساده ترین راه های درمان بیماری پسوریازیس استفاده از کرم های مرطوب کننده است. البته که در موارد حاد این محصولات تأثیری ندارند ولی در پسوریازیس خفیف می تواند از خشکی، فلسی شدن و ترک پوست جلوگیری کند. در موارد شدیدتر برای درمان های موضعی از کرم و پمادهای حاوی ترکیبات نفتی از جمله دیترانول و ترکیبات ویتامین دی مانند کلسیپوتریول، کلسیتریول یا تاکالسیتول استفاده می شود. همچنین پماد حاوی ترکیب کورتیکواستروئید نیز در برنامه درمانی قرار می گیرد.

برای درمان پسوریازیس سر از لوسیون های مخصوص استفاده می شود که حاوی اسید سالیسیلیک، زغال، گوگرد و کورتیکواستروئید هستند. شامپوهای ضد شوره و ضد ریزش مو و ویتامین دی نیز می توانند برای درمان پوست کف سر نقش مؤثری باشند.

فتوتراپی یا استفاده از اشعه ماورای بنفش برای درمان پسوریازیس در مراکز تخصصی پوست انجام می شود. گفته شده نور طبیعی خورشید نیز برای درمان مفید است. در واقع این اشعه آنچه باعث رشد سریع سلولی می شود را از بین می برد.

در موارد شدید و پیشرفته بیماری پسوریازیس از داروهای خود ایمنی استفاده می شود.